Yemini

YEMİNİ
(15. yüzyıl sonu-16 yüzyıl başı)

Adı Fazıl oğlu Mehmet Yemini olarak bilinirse de, gerçek kişiliği, doğum - ölüm tarihleri, eserleri, asıl adı hakkında yeterli bilgi ve belgeler yok. Eserlerinden 15.yüzyıl sonları ve 16.yüzyıl başlarında yaşadığı sanılmaktadır. Bazı kaynaklar tarafından asıl adının Ali olduğunu, Akyazılı İbrahim Dede zaviyesinde hizmet ettiğini ve “Yemini” mahlasını kullandığını söylenir fakat bu bilginin doğru olup olmadığı hakkında bir kesinlik yoktur. Demir Baba Velayetnamesi’nde adı “Hafız Kelam Yemini” olarak geçer. Buradan Yemini'nin Kuran-ı Kerim ezbere okuduğu ortaya çıkmaktadır.
Şiirlerinde Alevi-Bektaşi inancını işler. On iki imama gönülden bağlılığını dile getirir. Bu şiirlerin bir bölümünde ise tıpkı Nesimi'nin işlediği gibi hurufi temaları da işlemiştir. Yemini'nin şiirleri genellikle hece ölçüsünü ile yazılmıştır ama bazı şiirlerinde aruz ölçüsünü de kusursuzca ve ustaca kullanmıştır. Şiirlerinin topluca olarak bulunduğu bir divanı şimdiye kadar ele geçmemiştir. 1519 yıllarında yazıldığı sanılan eski Anadolu Türkçesinin özelliklerini taşıyan ve Ali bin Ebu Talib'in erdemlerinden kerametlerinden, cenklerinden methiye olarak bahseden "Faziletname" (Erdem kitabı) adlı bir eseri vardır. Mesnevi tarzında yazılmıştır. Bu eser Ali’nin yaşamını mitolojik bir biçimde konu edinmiştir ve 7300 beyitten oluşmuştur. "Faziletname"yi Kitab-ı Erdem (iyi ahlak kitabı) olarak niteleyen Alevi- Bektaşi toplumu kitaptaki doğruluğu, dürüstlüğü, alçak gönüllülüğü kendilerine yaşam biçimi ve inanç biçimi olarak kabullenmiş ve yaşatmışlardır.
Bu şiirlerin bir bölümünde hurufi temaları işlenir. İnsan-Tanrı birliğinin harflerle açıklanabileceğine inanır. Şiirleri Bektaşilik ile ilgili yazma dergilerde dağınık halde bulunmakta olup, bazı şiirleri gazel tarzında yazılmıştır.
Gerdiş-i carh-ı felek seyran-ı aşk
Cümle eşya tabi-i Ferman-ı aşk
Ayn-ü şin kaf-ı Hak vechindedir
Hüsnünü gören olur kurban-ı aşk
...dizeleriyle aşkın niteliklerini, etkinliğini, özelliğini dile getirirken Yunus Emre'nin anlayışına, düşüncelerine katılır. Arınmanın, ölümsüzlüğün ve olgunlaşmanın yolu saydığı aşk ile Tanrı'ya ulaşacağına içten inanır. Şiirde söz edildiği gibi eski yazıda aşk (ayn-şin-kaf) harfleriyle yazılır.